swietokrzyskie.org.pl - serwis dla turystów

Płyta Orantów, czyli postaci modlących się (zwykle z rękami wzniesionymi, symbolizującymi duszę zbawioną) została odsłonięta w latach 1959-60. W ramach Zespołu Badań nad Polskim Średniowieczem w Wiślicy prowadzono wówczas prace archeologiczne, którymi kierował prof. Andrzej Tomaszewski. Płyta o wymiarach 4 x 2,5 metra znajdowała się w środkowej nawie krypty dawnego kościoła. Wraz z nią zachowały się trzy bazy kolumn.

 

Na zachowanym fragmencie płyty wiślickiej widoczne są dwa pola z przedstawieniami figuralnymi i tzw. bordiura (dekoracyjne obramowanie tkanin, płaskorzeźb w formie pasa z ornamentem), która oddziela oba pola i otacza całość. W jej lewym pasie widoczne jest wyobrażenie lwa, centaura, smoka i bazyliszka. W pasie górnym, znajdującym się u stóp ołtarza uwieczniono dwa lwy przy drzewie życia. Pozostałe pasy bordiury wypełniają motywy roślinne i roślinno-zwierzęce z przedstawieniem smoka. Lewy dolny fragment pasa, na którym przedstawiono mityczne potwory miał symbolizować grzechy, które są wymieniane w tzw. Spowiedzi Powszechnej - mszlanym tekście liturgicznym. Z kolei trzy postacie widoczne na jednym z pól płyty to wedle domysłów fundator kościoła - książę Henryk Sandomierski wraz z rodzicami. Na przedstawieniu wszyscy troje mają ręce uniesione ku górze i otwarte oczy, co stanowi wielką rzadkość w sztuce romańskiej i czyni zabytek jeszcze bardziej wyjątkowym.

 

Płyta orantów jest wykonana z delikatnego materiału - jastrychu, czyli masy gipsowej twardniejącej po wylaniu. W niej wykonano ryty uzupełnione następnie masą gipsową zabarwioną na czarno. Najprawdopodobniej barwnikiem była smoła lub węgiel drzewny. W latach 1982-1983 płyta była poddawana konserwacji, a odpowiednie zabezpieczenia prowadzono pod kierunkiem prof. Władysława Zalewskiego z ASP w Krakowie.